نظر به اهمیت موضوع آگاهی بخشی و آموزش در حفظ محیط زیست و کیفیت منابع آب، فایلهای آموزشی تهیه شده برای طرح های آموزشی با عناوین مختلف جهت اطلاع و بهره برداری آموزشی بارگزاری میگردد.
دفتر مدیریت محیط زیست و کیفیت منابع آب پذیرای هرگونه نظر و نقد و پیشنهاد در این خصوص می باشد.
1- اثرات مهم و اصلی فعالیت های کشاورزی بر کیفیت منابع آب
اسلایدنما ذیل درخصوص تشریح اثرات فعالیتهای کشاورزی بر کیفیت منابع آب میباشد. در خصوص اطلاعات تکمیلی و نحوه مدیریت این مقوله نیز در آتی مطالب اجمالی آموزشی بار گزاری خواهد شد. امید است مورد استفاده و بهره برداری مفید قرار گیرد. متن ساده این اسلایدها در زیر آورده شده است.
محل اسلاید
اثرات مهم و اصلی فعالیت های کشاورزی و دامداری بر کیفیت منابع آب
1- آلودگی به وسیله رسوبات و عامل افزایش کدورت و فیزیکی
2- کود ها به عنوان آلاینده منابع آب و انتقال دهنده عناصر مغذی و فلزات سنگین
3- سموم و آفت کش ها به عنوان آلاینده منابع آب انتقال دهنده سموم و ترکیبات سمی و فلزات سنگین
4- آلودگی ناشی از فضولات حیوانی به عنوان انتقال دهنده عناصر مغذی و میکروارگانیسم ها
آلایندگی فیزیکی رسوبات
رسوبات بستر شنی رودخانه ها را پوشانده و مانع تخم گذاری ماهی ها می شوند میزان بالای رسوب گذاری در رودخانه منجر به تخریب فیزیکی آب راه می شود
رسوبات با توجه به ته نشینی در مخازن باعث کاهش عمر و حجم مفید مخازن است
رسوبات باعث کاهش توان خودپالایی منابع آب میگردد
افزایش کدورت و کاهش میزان نفوذ و نور و اکسیژن محلول در آب
آلایندگی شیمیایی رسوبات
رسوبات با توجه به اندازه ذرات میتوانند بر کیفیت منابع آب اثر شیمیایی بگذارند
بخش شیمیایی فعال رسوبات رسوباتی هستند که از ۶۳ میکرون ریزتر هستند و سطح جانبی بالا دارند
و فسفر ها و برخی منابع برخی فلزات مانند آهن و منگنز و فلزات سنگین و سموم تمایل جذب زیادی به ذرات رس دارند
اندازه گیری انتقال فسفر در تحقیقات نشانگر آن است که ۹۰ درصد کل فسفر وارد رودخانه ها وابسته به رسوبات معلق در آب رودخانه هاست
کودها
کشاورزی عامل مهم در غنی سازی آب های سطحی و زیرزمینی نیتروژن و فسفر اصلی ترین عناصر موجود در کود های معدنی در قالب کودهای ازته و فسفره
نیتروژن و فسفر هر دو عامل تغذیه گرایی و آلودگی منابع آب محسوب می شوند
نیتروژن
نیتروژن > (میکروبیولوژی) آمونیوم > (باکتری های اکسید کننده) نیترفیکاسیون شوره سازی نیترات
به صورت نیتریت هم مشاهده شده
آمونیوم و نیترات قابل حل در آب و در فرآیند آب شویی از نیمرخ خاک به سوی سفره آب زیرزمینی منتقل میشود و در رواناب سطحی نیز یافت می شود
غلظت بیش از ۵ میلی گرم بر لیتر نیترات معمولاً نشانگر آلودگی با کودهای کشاورزی فاضلاب انسانی و یا حیوانی است
در دریاچه ها وضعیت بیشتر از دو دهم میلی گرم بر لیتر رشد جلبک ها را تشدید خواهد کرد
علاوه‌براین زه آب های شهری و صنعتی نیز حاوی این ماده است
فسفر
فسفر به صورت اشکال مختلف جذب در خاک رس شده و به صورت فرسایشی انتقال می یابد
غلظت زیاد فسفات با پر شدن دریاچه ها و مخازن آب از عناصر غذایی و رشد سریع جلبک ها و گیاهان آبزی همراه است
فسفر موجود در آب به مرور جدول موجودات زنده و گیاهان جانوری آب شده و با مرگ و میر آنها با بقایای موجودات در کف مخزن ده نشین میشود
منابع اصلی فسفات در منابع آب زه آب کشاورزی، فاضلاب خانگی و پساب های صنعتی است
نکته قابل توجه حلالیت پایین در آب با در مقایسه با ترکیبات ازته در دمای معمول و عمده راه نفوذ آن به وسیله روانابهای های حاصل از شستشوی اراضی است (مثلا در حین بارندگی)
فلزات سنگین
در کودها و سموم شیمیایی جیوه کروم کادمیوم سرب و نیکل وجود دارد
عدم حلالیت آنها در شرایط PH طبیعی و عموما انتقال از طریق لایه سطحی خاک فیلتر شده و به صورت رسوب گذاری میباشد
دامداری
دامداری به دو شکل زیر باعث آلودگی منابع آب می گردد
1- تخریب پوشش گیاهی
2- انتقال فضولات و فاضلاب دام ها چه در صورت دفع فضولات و یا استفاده از کودهای حیوانی
۲۵ درصد ارزش هر هکتار مرتع مربوط به تولید علوفه و ۷۵ درصد آن مربوط به ارزشهای زیست محیطی است
۵۲ درصد سطح کشور را مراتع تشکیل می دهند
۸۳ میلیون واحد دامی در کشور در سال ۱۳۸۸ وابسته به مرتع هستند
در صورتی که مراتع می‌تواند خوراک ۲۷ میلیون واحد دامی را در مدت ۷ ماه ماه یا ۲۴ و ۶ دهم میلیون واحد دامی در یک سال تامین نمایند
در نتیجه مطابق این آمار در حال حاضر بیش از 2/2 برابر ظرفیت مجاز از مراتع کشور بهره برداری می شود که عامل تخریب مراتع تشدید فرسایش و افزایش انتقال رسوبات به منابع آب است
دفع فضولات دامی
آلودگی آب های سطحی به واسطه ورود مستقیم کودها به دلیل آبشویی نیترات و یا انتقال فسفر و پتاسیم از خاک
آلودگی آبهای زیرزمینی به دلیل آب شوی نیترات و همچنین اگر فسفات خاک اشباع باشد به آب زیرزمینی انتقال پیدا میکند
آلودگی شدید آب های سطحی و آبهای زیرزمینی توسط فلزات سنگین در فضولات دامی که در خاک تجمع یافته سپس توسط محصولات زراعی جذب و به مصرف کنندگان منتقل میشود
اسیدی شدن خاک به دلیل پخش و تبخیر آمونیاک و فضولات پخش شده در سطح زمین
آفت کشها
اثرات آفت کش ها به عنوان الاینده آب
علف کش ها
حشره کش ها
قارچ کش ها
کنه کش ها
جونده کش ها
سموم کشنده جانوران مهره دار
و غیره
از بین بردن حیات زیست بوم های مهم و تنوع زیستی و همچنین اثرات منفی بر سلامت انسان در صورت انتقال به زنجیره غذایی
